Kasteel van Bouchout door de eeuwen heen

Na het bezoek aan het Kasteel van Bouchout (zie vorige blog) heb ik besloten om een verzameling van originele etsen, foto's, kaarten etc aan te gaan leggen. Het zijn dus geen plaatjes die ik van het internet haal. Leuk zo'n verzameling! Door een of twee te klikken op de afbeelding, wordt deze vergroot weergegeven.


Allereerst een deel van de plattegrond zodat de orientatie van het kasteel (nr 3 in de figuur) duidelijk wordt. Bij de figuren en foto's verwijs ik naar de windrichtingen (rechtsonder). 

11 augustus 2010:  Kopergravure van het kasteel Boechout inclusief begeleidende tekst uit: "Gezigten en perspectiven der ouwde en nieuwe geestelyke en adelyke gebouwen, des Hertogdoms Braband" uit 1706 (Adriaan Braakman, Amsterdam). De gravure is gemaakt door J. Harrewijn (1660-1727). 

Je kijkt dus ongeveer vanuit het zuidoosten op het kasteel.

Onder de begeleidende tekst betreffende het waterslot van Bouchaut (Bouchout) uit 1706. De tekst geeft aan dat het kasteel recentelijk gekocht is door Pieter-Ferdinand Roose :)

In deze periode is het versterkte middeleeuwse waterslot van Boechout door Pieter-Ferdinand Roose omgetoverd naar een kasteel met renaissance invloeden, omgeven met Franse siertuinen. Dit is de eerste keer dat ik de spelling "Bouchaut" tegenkom. Doet me denken aan Abt Mauri van der Heyden (1707, leenregister Sint-Truiden), die "Rouchaut" gebruikte voor de naam Roechout.

Hieronder de tekst uit het werk van De Cantillon, uit het Frans vertaald (Vermakelykheden van Brabant en deszelfs onderhoorige Landen, 1770 Amsterdam, herdruk in bezit uit 1981). De afbeelding in dit werk (deel 2 , plaat 33) is dezelfde als hierboven weergegen (tekst toegevoegd op 8 januari 2011).



17 augustus 2010:  Houtgravure (Emile Puttaert) uit het boek "De aarde en haar volken" H.D. Tjeenk Willink en Zoon, Haarlem (1882).

 

Dit aanzicht is vanuit het noorden vanaf de overkant van de vijver.

20 augustus 2010:  Houtgravure (H.V.) met als titel "Chateau de Bouchout". Afkomstig uit een franstalig boek, titel en uitgave nog onbekend.

Aanzicht vanuit het zuidoosten.

25 augustus 2010: 5 postkaarten (foto's) uitgever A. van Praet, Meise. Periode 1930-1940? Sommige met (uitgebreide) teksten van Edwin Ganz (1871-1948)

1. Opname vanaf de overkant van de kasteelvijver, vergelijkbare hoek als bij de houtgravure van Emile Puttaert uit 1882.

Aanzicht vanuit het noorden.

2. Zicht op de erekoer vanaf de vierkante Donjon toren. Het beeld van Daniel van Boechout stond er toen blijkbaar ook al (linksonder ronde toren). 

Aanzicht vanuit het zuidwesten.

9. Onderstaande kaart is later ontvangen (28 augustus 2010), maar is ook van deze serie.

Een overzicht van de Erekoer, waarop het beeld van Daneel van Boechout (Daniel de Bouchout) links goed zichtbaar is. Volgens de beschrijving van Edward Ganz op de achterzijde, was keizerin Charlotte soms zichtbaar bij middelste linkerraam op de eerste etage, waar ze dan uren kon verblijven. De afstempeling is helaas niet duidelijk, waarschijnlijk ook tussen 1930 en 1940. 

3. De oorsponkelijke ingang van het kasteel in de erekoer (zuidoosten). Let op de enorme hoeveelheid tekst op de achterkant (auteur Edwin Ganz). Geen ruimte meer voor een persoonlijke boodschap :(

M. Suys was de architect die in 1832 het kasteel heeft gerenoveerd voor Graaf de Beauffort.

4. Aanzicht vanaf het oosten van de waterburcht.

Wederom een mooie omschrijving op de achterzijde van Edwin Ganz: 

"Daniel van Bouchout droeg dezelfde kleuren (rood kruis met witte achtergrond) op zijn wapenschild in de slag van Woeringen aan de Rijn. Het ware te wenschen dat dit roemrijk zinnebeeld van ons brabantsch verleden uit zijn schuilhoek verrees en zich weer fier ontplooide op zijn vorige plaats"

5. Aanzicht vanuit het noordwesten uit dezelfde periode.

25 augustus 2010: 1 postkaart met gravure, getiteld: "Meysse - Le chateau de Bouchout apres La Restauration de 1832", met toelichting van Edwin Ganz.

Aanzicht vanuit het noorden.

Deze kaart is afgestempeld op 23 mei 1938 en toont een lithografie van Jean Michel Cels (1819-1881) na de renovatie van 1832.

25 augustus 2010: postkaart met opdruk "Meysse Royal de Bouchout", edition: De Cuyper, Meysse.

Dit is een populaire opnamehoek (vanuit het noordoosten), die ik op meer kaarten zie.

Bezoek aan het "familiekasteel" Bouchout

Op 6 en 7 augustus hebben we een bezoek gebracht aan het thuisland van de Berthouts (Grimbergen) en Boechouts (Meise). Wellicht het land van de voorvaderen.

We zijn begonnen in Grimbergen, het voormalige thuisland van de Berthouts, die in de middeleeuwen vijandig stonden tegenover de Hertog van Brabant en dus ook tegenover de Boechouts (Meise).

Gestart met een drankje inclusief natuurlijk een Grimbergen blond. Een prachtig uitzicht op de Sint Servaaskerk uit de 17de eeuw.

Vervolgens op zoek naar het kasteel van Grimbergen. Hier woonden de Berthouts in de 11de en 12de eeuw. Na een tochtje langs het prinsenpad zijn de restanten van de waterburcht gevonden.

De beschrijving toont kort de geschiedenis. Opgericht door Wouter van Berthout in 1095. In de twaalfde eeuw verwoest waarbij ook de familie van Craainem (voorvaderen van Boechouts) een belangrijke rol speelden. Het slot is in 1944 door de Duitsers in de brand gestoken. Er wordt gewerkt aan de restauratie.

Terug naar het centrum van Grimbergen. De abdijkerk reist weer op. De eerste steen werd gelegd in 1660 en is volledig opgetrokken uit plaatselijk zandsteen.

Het kerkplein en de straatjes in de omgeving zijn opgesierd met mooie vaandels aan de huizen. Het linkervaandel toont het wapen van Grimbergen.

En vlakbij vindt Linde op het Speelbroek toch wel sterke aanwijzingen dat we in de buurt komen ...

Even verder op het Kerkplein: een rood kruis met gele achtergrond. De kleuren van de "van Craaynems"?

Naast de kerk bevindt zich de Abdij. Deze is gesticht in 1128 en volgens Butkens werd stamvader Jan van Boechout (1320-1391) begraven in de abdijkerk van Grimbergen.

 

De oorspronkelijke abdijkerk is voor de eerste maal volledig verwoest tijdens de Grimbergse oorlogen (1139-1159). Ook tijdens de beeldenstorm (1579) is de abdij geplunderd en later in brand gestoken. Er is dus nog maar weinig van de oorspronkelijke gebouwen over. Enkel de toegangspoort, de hoeve en de pastorie zijn gespaard gebleven ..

In de voormalige abdijhoeve "Fenikshof' is o.a. de volksterrenwacht "MIRA" gevestigd, maar ook het biermuseum en het restaurant.

NB: de Feniks is het symbool van de Abdij van Grimbergen. Net zoals de mythologische vogel, is de Abdijkerk ook meermaals uit de as herrezenen en is er tot op heden een Norbertijner gemeenschap.

S'avonds hebben we natuurlijk gegeten in de Fenikshof, met wederom een prachtig uitzicht op de Abdijkerk. Proost Jan van Boechout, je graf hebben we niet gevonden, maar de mosselen smaakten heerlijk!

De volgende dag vroeg op pad naar de 92 ha Nationale Plantentuin van Belgie bij Meise, circa 5 km ten westen van Grimbergen. Daar bevindt zich namelijk het kasteel van Bouchout alias Boechout.

Vanaf de hoofdingang is het rechtdoor naar het kasteel en ja hoor ....

Het kasteel Bouchout toont zich in volle glorie. Luc Recourt gaat op zoek naar zijn voorvaderen. Is dat Daniel van Boechout, circa 21 generaties terug in de tijd?

  

Gevonden, en natuurlijk even een "familiefoto", waarbij Linde de meeste gelijkenis vertoont!

 

Daniel (Daneel) van Boechout alias Wanghe, Senechalk van Brabant, grootvader van mogelijke stamvader Jan van Boechout.

Op 5 juni 1288 begon de slag bij Woeringen. De vijand (Gerle, Luxemburg, Nassau en Keulen) had een leger van ongeveer 40.000 krijgers terwijl de Brabanders en hun bondgenoten slechts 15.000 manschappen telden, waaronder 2000 ridders. De ganse dag werd er met ongelooflijke verbetenheid gevochten. Reinoud van Gelre wilde de overwinning afdwingen en drong met zijn manschappen diep in de gelederen van de Brabanders.

Hij werd echter door Daniel van Boechout zwaar gewond en gevangen genomen waarna zijn manschappen op de vlucht sloegen. Dit was het keerpunt van de slag die uiteindelijk door Jan I, hertog van Brabant werd gewonnen.

Deze passage komt uit het boek van Constant Noppen "De heren van Boechout" (1991), dat voor 10 euro te koop is in de tuinwinkel van het domein. Het is een mooi overzichtswerk dat het kasteel beschrijft door de eeuwen heen. Op de laatste pagina staat een foto van het ridderbeeld met als onderschrift: "Beeld van Daniel van Boechout, de held van de slag van Woeringen". Het boek heeft ook een goede literatuurlijst. In meerdere blogartikelen en op de website verwijs ik naar het werk van Noppen, bijvoorbeeld halverwege het blogartikel van 6 maart 2010, maar ook op de website over het leven van Jan van Boechout en zijn voorvaderen (Bouchout pagina onderaan).

Daniel van Boechout bewaakt zijn kasteel nog steeds met links een zwaard en rechts een bijl...

Het familiezegel van de Boechouts is op meerdere plaatsen op het kasteel zichtbaar.

Het rode kruis ...

... en het zegel met het schild van Boechout; daarboven helm en helmkleed en een gebaarde man die een wimpel vasthoudt en uit de vlammen komt.

Het kasteel was binnen enkel beperkt toegankelijk en mijn foto's zijn niet erg duidelijk. Zie hier een overzicht van alle zalen die te huur zijn: http://www.br.fgov.be/PUBLIC/GENERAL/GENERALNL/rentacastlenl.php

Bij deze enkele details van de publieke wapenzaal:

ook een mooi overzichtsplaatje van de Erekoer. Het was erg rustig op deze ochtend dus we hadden het rijk alleen.

Het kasteel ligt aan de kasteelvijver en al rondlopend krijg je een mooie indruk van de Middeleeuwse burcht.

In het begin van de twaalfde eeuw stonden de troepen van de Hertog van Brabant oog in oog met de troepen van Meise, de 'Milites de Menza'. Beide vestigingen groeiden uit tot waterkastelen met een parkdomein. Het kasteel van Bouchout onderging verschillende ingrijpende verbouwingen: de vierkante toren, het oudste gedeelte, dateert uit de 14de eeuw.

Zie dit blogartikel over de groeiende verzameling aan Bouchout afbeeldingen

Over de oorspong van de naam Bouchout heb ik twee verklaringen gevonden. De eerste is Booc-holt (Boog-Hout) oftewel "Arcem tene = houdt de boog vast" omdat het kasteel zeer tactisch op 'schotsafstand" van de vijand is gesitueerd (Zie hieronder, Johannes Gramaeye uit 1606). 

De tweede is 'beukenbos' (boco & holt) omdat dit de oorspronkelijke begroeing van de locatie was.

Het meest waarschijnlijke is dat de naam Boechout een samenstelling is van "boec, bok,beuk" en "hout" de oudere benaming is voor "bos, woud". Vergelijkbaar met "Bruggenhout", "Bokrijk", "Bueken" enz, tientallen plaatsnamen in de Belgische toponomie (bron dhr F. Meskens, Kon. Hist. Gen. Vlaams-Brabant en Brussel). 

Omstreeks 1830 verkreeg kasteel Bouchout zijn huidige architecturale vormgeving en rond 1980 werden de binnenruimten ingericht. Keizerin Charlotte, zuster van koning Leopold II en weduwe van aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk, de gefusilleerde keizer van Mexico, kocht de beide kastelen met aanhorige parken en bracht hier zo goed als haar hele leven door. Het 'Hof te Meise' brandde in de tweede wereldoorlog volledig af.

Natuurlijk hebben we ook andere delen van de plantentuin bezocht, ik ben namelijk (moleculair) bioloog. Mooi is de plantenkas met verschillende ruimtes waarin diverse klimaten zijn nagebootst.

Zie boven de reuzenwaterlelie die tijdens een 19-eeuwse expeditie in Zuid-Amerika werd ontdekt.

Linde heeft haar stamboom gevonden!

en Luc speurt nog wat verder terug in de tijd.

nog een laatste plaatje van het 'familie' kasteel ...

.. en een versnapering in de tuin van de Orangerie. We gaan zeker terugkomen naar deze mooie oase van rust met rijke historiek!