zondag 22 januari 2012

Claire de Mirabelle, Jan van Gent alias Vilain, heer van Boekhoute ...

De resultaten van de DNA flux analyse (zie vorige blog) hebben mij toch weer aan het denken gezet omtrent de wortels van de familie. Als deze analyse blijft staan, dan zijn Italiaanse voorouders in de middeleeuwen niet uit te sluiten. Verder kwam via Louis de Bondt (Steenhuffel) de suggestie dat mogelijk de vroegste voorvader Jan van Boechout wellicht een andere Jan betreft dat tot nu is aangenomen. Tenslotte wees dhr Frans Meskens van het Kon. Hist. Genootschap op "Boekhoute" bij Assenede (regio Gent).


Dus gaan speuren waarbij de zoekfunktie van Geneanet.org wederom een prima hulpmiddel blijkt om gedigitaliseerde oude werken op te sporen. Met het bovenstaande in het achterhoofd heb ik als steekwoorden met name Mirabello, Mirabelle, Mirabel etc gebruikt. Immers Clarissa de Mirabelle wordt genoemd in oorkonde van Piot als echtgenote van Jan van Boechout bij het verkrijgen van de rechten op de tienden van Baardwijk. Van daaruit lijkt de ontwikkeling van de familie vanden Roechout in Sint-Truiden te starten. Zie voor de achtergrond mijn blogartikel van 15 januari 2010.


Welnu, alhier de resultaten van de speurtocht in de gedigitaliseerde werken:


De familie de Mirabel (Mirabello, Mirabel) wordt beschreven als afkomstig uit Noord-Italie (referentie 1). Er wordt gemeld dat de familie aan het begin van de 14de eeuw vanuit Italie naar Vlaanderen is gekomen. Er wordt gesproken over de Heren van Mirabello in de regio Pavie. Er blijkt inderdaad via Google maps een plaatsje Mirabello te vinden dat vlakbij Pavia ligt (Google maps link).  De familie wordt beschreven als zijnde handelslui en lombards. Vergelijkbare info vinden we op de website van Cees van Halem.

De eerst genoemde Mirabellos in Vlaanderen blijken Jean en Henri de Mirabelle (1309). In 1325 wordt Jean de Mirabelle ook Van Halen genoemd: Janne van Mirabel die men heit van Halen, rentmeester van Brabant. Deze Jan was blijkbaar eigendom van "du fief de Halen, pres de Malines", de heerlijkheid Halen dichtbij Mechelen. Of dit de huidige plaats Halen (regio Hasselt-Diest) betreft waar stamvader Dirk van Roucourt heeft gewoond is mij nog onduidelijk. Hij blijkt ook eigendommen in Perwijs / Perwez te hebben gehad.
Zijn kinderen zijn onder andere Simon de Mirabel en Claire de Mirabel. Simon de Mirabel breidt de eigendommen uit in Gent, Somergem, Uitendale etc. In 1326 trouwt hij met Elisabeth, onechte dochter van de graaf van Vlaanderen. Er blijkt zelft een beknopte Wikipedia pagina over deze Simon de Mirabello. We lezen dezelfde steekwoorden: koopman / bankiersfamilie en hij schijnt te zijn vermoord.
Claire de Mirabelle, de zuster van Simon, trouwde achtereenvolgens met Simon van Maelstede, Gerard van Moerseke en Jan Villain. Is deze Claire wellicht "onze" Clarissa van Mirabelle die wordt genoemd in de oorkonde omtrent de tienden van Baardwijk te Sint-Truiden?

In de Annales de L'Academie d'Archeologie de Belqique T.5 wordt de genealogie van de familie Vilain uitgebreid beschreven (referentie 2). Deze familie blijkt sterk verbonden met het huis Gent en de graaf van Vlaanderen. Op pagina 83 lezen we Jan van Gent zeg Vilain (Jean de Gand, dit Vilain) die eigenaar was van een aantal heerlijkheden te Bouchout, Nieuwelant, Crubeecque en bij "Quatre Metiers" (Vier Ambachten). Hij trouwde achtereenvolgens Marie van Malstede, zijn nicht, en ze kregen een zoon Jan II en Phillippe Wolfard. Zijn tweede vrouw was Claire de Mirabelle en van haar kreeg hij een zoon Jan van Gent (Jean de Gand), genaamd.

Dus blijkbaar was er nog een Jan die een relatie had met "Bouchout". Welke Bouchout dit is, wordt me uit dit stuk niet duidelijk.

Vergelijkbare informatie vinden we in referenties 3, 4, 5 en 6 met de opmerking dat Jan van Gent in een aantal gevallen als volgt wordt genoemd: Jean Vilain, Seigneur de Boechout of Jean de Gand, dit Vilain (of Villain), Seineur de Bouchout etc zoon van Gauthier de Gand (Wouter van Gent) van wie hij de Seigneuri de Bouchout heeft geerfd. Jan Vilain  blijkt eigenaar te zijn van de heerlijkheid Sint Jansteen. Ook de hierboven genoemde info over Claire de Mirabelle wordt bevestigd. Zij wordt ook dame de Sint Jan Steene genoemd. In referentie 6 vinden we dat Gerard van Grimbergen, de tweede echtgenoot van Claire de Mirabelle, ook Moerseke wordt genoemd. Hij was ook heer van Berlegem.

De familiewapens van Vilain en de Mirabelle vinden we in het werk van Leon de Herkenrode (referentie 7).





















Het wapenschild van de familie De Mirabelle: "De geules (rood) au lion d'or (goud/geel), a la bordure dentelée d'azur (blauw), le lion armé et lampassé d'azur (blauw)" 




















Het wapenschild van de familie Vilain: "De sable (zwart) au chef d'argent (zilver), chargé d'un lambel de sable".  Er zijn meerdere varianten waaronder enkel een zwart schild en een schildhoofd van zilver (grijs) (au chef d'argent!).

(!) Ter herinnering, het wapen van de familie Rouchout uit Sint-Truiden heeft ook een zilver schildhoofd met daarin 4 merlettes (die waarschijnlijk het bastaardkarakter voorstellen): De queules (rood), a la fasce de cinq fusee d'or (goud/geel), au chef d'argent charge de quatre merlettes de sable. Dit is de eerste keer dat ik een mogelijke oorsprong constateer voor het Rouchout wapen, ten minste voor een deel. De vijf ruiten van Hamal kunnen wijzen op het feit dat de familie Rouchout vazallen waren, of wellicht was de moeder een lid van de Hamal, van Elderen familie?

Wellicht betreft het in de oorkonde van Sint-Truiden toch een andere Jan, heer van Bouchout? De Jan Vilain blijkt in ieder geval getrouwd met Clarissa de Mirabelle en wordt ook heer van Bouchout genoemd. Als dit zo is dat zijn de verwijzingen van Charles Piot, Alphonse Wouters en Constant Noppen niet juist ...

De cruciale vraag is dus welke Bouchout wordt bedoeld in relatie tot Jan Vilain, heer van Bouchout en Clarissa de Mirabelle. Als ik kijk naar de andere genoemde locaties, dan is het logischer Boekhoute bij Assenede te veronderstellen in plaats van Bouchout bij Brussel. Zie deze kaart in Google maps en deze genealogie online met verwijzingen naar "Boekhoute". Tenslotte een link naar de stamreeks van de Graven van Gent. , zoals gepubliceerd door dr. Rottier. Ook hier wordt Boekhoute (oude naam = Bouchaute) genoemd (vanaf 21). We lezen ook bij stamnummer 13 het volgende: "de Vier Ambachten (Quatre Metiers) met hun hoofdplaatsen Assenede, Boechoute, Axel en Hulst"

Gelukkig, ook bij Boekhoute is een kasteel: http://www.kasteelterleyen.nl/ . Dit is echter van latere datum (15de eeuw), maar je kunt er tenminste overnachten  :)


Referenties / bronnen via Geneanet.org

(1) Oeuvres de Froissart, publies avec des variantes des divers manuscripts par M. le baron Kervyn de Lettenhove. Tome Vingt et Unieme. Bruxelles, 1875. Pagina's 484-499: Hale

(2) Annales de L'Academie d'Acheologie de Belgique, Tome Cinquieme. Anvers, 1848.  Pagina's 80-97: Genealogie de la Noble et Ancienne Maison Van de Steen (De Jehay), dressee par le baron Leon de Herckenrode.

(3) Histoire Genealogique des Maisons de Guines, D'Ardres, De Gand et de Coucy. Par André du Chesne. Paris, 1631. Pagina's 384-389. Histoire de la maison de Gand.

(4) Supplement aux Anciennes Dictionaire Historique de Mre. Louis Moreri. Tome Premier A-H. Amsterdam, 1716. Pagina 691: Jean de Gand, dit Villain.

(5) Dictionnaire Genealogique et Heraldique Des Familles Nobles du Royaume de Belqique par Felix Victor Goethals. Tome Premier. Bruxelles, 1849. Famille "Cristyn", paginanummers onduidelijk.

(6) Annales de L'Academie d'Archeologie de Belgique, 4e Serie, Tome VIII. Anvers, 1896. Pagina's 263-264: Gerard de Grimberghe.

(7) Complement au Nobilaire des Pays-Bas en du Comte de Bourgogne Tome 3 par le baron de Herkenronde. Gand, 1862. Pagina's 27-55: Genealogie de la famille de Ponthieure de Berlaere.

***